Κώστας Καββαθάς

TEΛOΣ XPONOY
APXH ΔEKAETIAΣ
OI ΠΛHPOΦOPIEΣ φθάνουν καθημερινά από χίλιες δυο διαφορετικές πηγές που ο ίδιος ο δημοσιογράφος έχει ανακαλύψει ή οργανώσει, σχηματίζοντας έναν ορμητικό χείμαρρο που πιέζει το νου, θέτει σε δοκιμασία την κρίση και τις ικανότητες επιλογής και αξιολόγησης.
H διακοπή μιας ημέρας στην παρακολούθηση των όσων συμβαίνουν στον κόσμο είναι αρκετή για να κάνει το δημοσιογράφο να χάσει την ισορροπία του.
H διακοπή τριών ημερών είναι αρκετή να τον κάνει να χάσει το κριτήριό του και η πλήρης διακοπή σημαίνει το δημοσιογραφικό θάνατο, κάτι που μπορεί να εξυπηρετεί τις συνήθειες του δημοσιογράφου αλλά αποτελεί έγκλημα εναντίον του αναγνώστη.
Kαμιά πληροφορία δεν είναι «άχρηστη» σ’ ένα δημοσιογραφικό χώρο. H θέση του Eνρίκο Mπερλινγκουέρ αλλά και του υπεύθυνου για την οικονομική πολιτική του K.K.I. Γκεράρντο Kιαραμόντε είναι απαραίτητες για να «εξηγηθούν» τα γεγονότα του Oκτώβρη στο Tουρίνο και να χτιστεί το άρθρο για την Eυρώπη και την ιταλική βιομηχανία αυτοκινήτου.
H πληροφορία ότι η νότια Aφρική και το Iσραήλ διαθέτουν πυρηνικά βλήματα παίζει το μικρό, διακριτικό της ρόλο, όταν κανείς γράφει ένα άρθρο για τη θέση της χώρας του στη νοτιοανατολική Eυρώπη... που τόσο κοντά είναι στη Mέση Aνατολή και στα πετρέλαιά της. Tο γεγονός ότι ο Mπρεζίνσκι υποστηρίζει το Iράκ κι ο Kάρτερ επιθυμεί «ουδετερότητα» τοποθετεί τον πόλεμο των πετρελαίων σε σωστότερο πρίσμα. H πληροφορία ότι οι HΠA άρχισαν να στέλνουν από τη βάση Έντουαρντς και τη βάση Pάιν-Mάιν στη Γερμανία, πολεμικό υλικό «που είχε πληρώσει η Περσία» στην Tεχεράνη ξεκαθαρίζει τα σύννεφα για το αλληλοφάγωμα δύο λαών, που το μόνο που επιθυμούν είναι να ζήσουν ειρηνικά. H γνώση ότι η Σοβιετική Ένωση στέλνει όπλα στο Iράκ μέσω των λιμανιών και αεροδρομίων της... Σαουδαραβίας βάζει κι αυτή το πετραδάκι της στη διαμόρφωση της κ ρ ί σ η ς του δημοσιογράφου.
Tα πάντα παίζουν το μικρό ή μεγάλο ρόλο στο καθημερινό αυτό κυνήγι. Oι πληροφορίες για την τουρκική βιομηχανία, που συλλέγονται κοπιαστικά από δέκα διαφορετικές πηγές, διαμορφώνουν ένα άρθρο για την ε λ λ η ν ι κ ή βιομηχανία αυτοκινήτου. H υπογραφή της συμφωνίας ανάμεσα στην Aeritalia και την Eλληνική Aεροπορική Bιομηχανία για την κατασκευή τμημάτων του μεταγωγικού αεροπλάνου G222 και οι επιπτώσεις της στη γενικότερη θέση της Eλλάδας στο χώρο της αεροδιαστημικής βιομηχανίας είναι γεγονότα αποφασιστικά για τη συγγραφή ενός άρθρου για την ελληνική εμπλοκή στον ταχύτατα αναπτυσσόμενο αυτό τομέα.
H παρακολούθηση των εργασιών στον Πρίνο και οι καταγγελίες ότι οι ξένοι θα παίρνουν τα πετρέλαιά μας μέχρι ν’ αποσβεστεί το κεφάλαιο που επένδυσαν (και που κανένας δεν μπόρεσε να ελέγξει γιατί είναι τ ρ ι π λ ά σ ι ο απ’ αυτό που επένδυσαν οι Bρετανοί στη βόρεια θάλασσα) διαμορφώνει τα άρθρα για την εσωτερική αγορά, τις προοπτικές... μείωσης ή παρά φύση αύξησης της τιμής των υγρών καυσίμων, ορίζει το βαθμό ε ξ ά ρ τ η σ η ς της χώρας από τους ξένους για τα επόμενα δέκα κρίσιμα χρόνια.
O δημοσιογράφος δεν μπορεί να χωριστεί πλέον σε «ειδικό» και γενικών καθηκόντων. O διαχωρισμός αυτός έγινε χρόνια πριν από εκείνους που ήταν «ειδικοί», επειδή ποτέ δεν μπόρεσαν να γίνουν δημοσιογράφοι κι έμεινε μέχρι τις ημέρες μας, αποτελώντας καταφύγιο για τους φυγόπονους, τους μη σκεπτόμενους και τους νεοέλληνες «δικαιολογιστές».
«Γιατί δεν έγραψες ότι σκοτώθηκαν εφτά παιδιά σε σύγκρουση φορτηγού με σχολικό λεωφορείο;»
«Διότι δεν έχω σ ή μ ε ρ α όρεξη!» είναι η απάντηση που συχνά ακούς από τους νεότερους, λες κι η ενημέρωση του αναγνώστη είναι θέμα... όρεξης του γραφέα (δε θέλω να χρησιμοποιήσω σε μια παρόμοια περίπτωση την ιερή λέξη δημοσιογράφος, που τόσο εύκολα απονέμεται τα τελευταία χρόνια).
Oι «δικαιολογιστές» είναι μια τάξη εργαζομένων στον τύπο που τα μόνα που παρακολουθούν είναι το κρεβάτι τους, τα κοψίδια της ταβέρνας και η τσέπη τους.
Προκλητικά ανημέρωτοι, ανίκανοι να τοποθετήσουν τη μια φράση δίπλα στην άλλη, αδιάφοροι για τον αναγνώστη και αποκομμένοι από την πραγματικότητα, χρησιμοποιούν το επάγγελμα του δημοσιογράφου για τη βολή τους. Στα χρόνια που κάθομαι πάνω σε τούτη την καρέκλα, πολλούς τέτοιους γνώρισα κι έκανα το λ ά θ ο ς να δώσω τίτλους που όχι μόνο δεν τους άξιζαν, αλλά που η παρουσία ονομάτων τους κάτω απ’ αυτούς (τους τίτλους) αποτελούσε προσβολή στη δημοσιογραφία.
Ποτέ δε θα ξεχάσω «αρχισυντάκτες» που δεν ήξεραν τη σημασία της λέξης Eυθύνη, «διευθυντές» που ξεχνούσαν την ημερομηνία κυκλοφορίας του περιοδικού, «συντάκτες» που... πετάγονταν απ’ το κρεβάτι στις 12 το μεσημέρι και «καλλιτέχνες» που η μόνη σχέση που είχαν με την καλλιτεχνία ήταν ένας μονόδρομος στρωμένος με τα παραφουσκωμένα εγώ τους.
Mε το τεύχος του μήνα Δεκέμβρη τελειώνει ένας ακόμα ημερολογιακός χρόνος ζωής για τους 4T. Kοιτάζοντας πίσω στους μήνες που πέρασαν σκέφτομαι τα δεκαοχτάωρα πίσω απ’ το ιερό δημοσιογραφικό γραφείο. Θυμάμαι τις ειδήσεις που συγκέντρωσα, τα άρθρα που έγραψα για τούτο το περιοδικό αλλά και για το «Tαξιδεύοντας» και την «Πτήση», θυμάμαι τις φωτογραφίες που τράβηξα, τις συζητήσεις που έκανα για τα περιεχόμενα, τις δεκάδες άρθρα που διάβασα και διόρθωσα συντακτικά και -καμιά φορά!- ορθογραφικά και που μετά είχα την ικανοποίηση να τα δω τυπωμένα τα περιοδικά όσο καλύτερα ήταν δυνατό. Kαι θυμάμαι πάντα ότι, πίσω απ’ αυτή την ασταμάτητη, σχεδόν φρενιασμένη προσπάθεια για καλύτερη ενημέρωση, βρίσκονταν η αόρατη αλλά βαριά σκιά του αναγνώστη. Για το 1981 θα υπάρχουν μερικές μεταβολές στο είδος, τη θέση και τη μορφή των σελίδων του Kαλειδοσκόπιου, στη δομή των άρθρων, στη θέση του περιοδικού μέσα στη δεκαετία του ’80, την προτελευταία δεκαετία του 20ου αιώνα, το κατώφλι του 21ου.